Peelnatuurdorpen (PND) werkt vanaf de start van onderop, ook wel bottom-up genoemd. Alles gebeurt in samenspraak met de boeren. Zij zijn de initiatiefnemers en het hele project is van, met en door de boeren. Een burgerinitiatief waar drie onderdelen (nieuwe natuur, landbouw en wonen) in een uitdagend concept bij elkaar komen. Uitdagend omdat het concept kansrijk is als antwoord op een aantal grote vraagstukken van deze tijd.
Waar een burgerinitiatief aantrekkingskracht heeft bij de een, kan hetzelfde initiatief voor vraagtekens en weerstand zorgen bij de ander. Meepraten en meedoen (participatie en dialoog in ambtelijke termen) zijn sleutelwoorden in dit verband. PND hecht vanaf het begin heel veel waarde aan draagvlak, niet alleen bij de deelnemende boeren en de verschillende overheden maar ook bij de omwonenden. Zo organiseerde PND eind juli 2021 een eerste informatiebijeenkomst voor buurt de Heihorst i.v.m. de beoogde demolocatie de Heihorst. Ook de gemeente Maashorst, waar het initiatief van PND positief is ontvangen, heeft een grote bereidheid de beweging van onderop te volgen. Tegen die achtergrond informeerde zij in maart 2023 alle bewoners over de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen in het buitengebied van Zeeland Noord. Ook kregen bewoners in groepen de gelegenheid te reageren op deze plannen.
Informeren wordt in een participatieproces gezien als een eerste stap. Meepraten en meedoen in zo’n proces gaat een stuk verder. Het vraagt empathisch luisteren naar elkaar en je verplaatsen in het perspectief van de ander. Met de bijeenkomst in het Witte Huis op 21 maart 2023 beoogde PND deze verdiepingsslag te maken. Er was volop ruimte voor contact, ontmoeting, vragen, kritiek en afweging. Allemaal belangrijke elementen om te komen tot de kern van de zaak, om alle argumenten en belangen te wegen en voor PND om te weten hoe verder. Geen gemakkelijke opgave door de veelheid en de diversiteit van de reacties. Vooral het aantal tiny houses en de positionering daarvan lag zwaar op de maag voor direct aanwonende. Middels keukentafelgesprekken is het inrichtingsplan de afgelopen maanden op het punt van positionering geoptimaliseerd; het aantal tiny houses blijft voor sommige buurtbewoners een knelpunt. De veelvuldig gestelde vraag wie zijn de toekomstige bewoners kreeg op 30 mei 2023 volop aandacht toen PND uit hun bestand een twintigtal potentiële bewoners bereid vond hun achtergrond en motieven toe te lichten in een nieuwe bijeenkomst met de Heihorstbuurt. Een ongelukkige samenloop maakte het gesprek tussen buurt en deze “bewoners” moeizaam en voor een deel zelfs onmogelijk.
De verschillende publieksavonden maakt PND duidelijk dat landschapslandbouw door sommige bewoners gezien wordt als een bedreiging en op gespannen voet staat met hun beeld van rust en ruimte. Een toekomst met een meer leefbare Peel vraagt om het groter geheel centraal te stellen. Hier ligt een grote uitdaging voor bewoners, gemeente en PND.
